Hoe kunnen mensen ooit vreedzaam samenleven? Een cruciale vraag die ook dit jaar centraal staat in de Vredesweek. Een lastige vraag bovendien, want hoe te beginnen wanneer er zoveel misgaat in de wereld? Daarvoor is een vreedzame houding nodig, moed der vrede. Een attitude gericht op het doorbreken van de vicieuze cirkel van geweld, opdat een vreedzame wereld dichterbij komt.
Makkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk. Het is allesbehalve een vrijblijvende houding, die juist het meest van toepassing is op momenten dat we liever wegkijken en onverschillig zouden willen blijven. Bovendien is moed op verschillende niveaus nodig om blijvend effect te sorteren.
Wereldvrede bereiken wordt immers lastig, waarschijnlijk onmogelijk, zolang de mondiale wapenhandel niet aan banden wordt gelegd. Wapens zijn werktuigen waar geweld ingebakken zit, waardoor gewelddadig gedrag wordt gestimuleerd. De wereldwijde wapenindustrie groeit al decennia en had in 2018 een omvang van maar liefst 380 miljard dollar. Eén vijfde daarvan ging naar de productie en het onderhoud van 14.000 kernwapens. Ook in Nederland liggen nog altijd twintig kernbommen. Laat Nederland de moed verzamelen om eindelijk het VN-verdrag voor een volledig kernwapenverbod te bekrachtigen en om verdere dialoog op gang te brengen voor totale ontwapening.
Daarnaast zal met name in rijkere landen het verband tussen geweld en klimaatopwarming onderkend moeten worden, iets wat de laatste jaren gelukkig steeds vaker gebeurt. De vredesorganisatie PAX benadrukt hoe een opwarmend klimaat wereldwijd tot meer waterschaarste en falende oogsten leidt, wat het risico op conflict vergroot. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat de Syrische burgeroorlog mede is ontstaan door extreme droogte die het land in negenhonderd jaar tijd niet heeft meegemaakt. De moed der vrede draait hier om de allicht ongemakkelijke erkenning dat het verbranden van fossiele brandstoffen de wereld in een spiraal van geweld zal storten, tenzij we het opstoken ervan zo spoedig mogelijk staken.
Tot slot betekent moed der vrede dat je weet welke richting je op wilt lopen. Daarvoor is het noodzakelijk enig idee te hebben van hoe een rechtvaardige samenleving eruit ziet. Dat vrede zonder gerechtigheid onhoudbaar is, blijkt uit de emancipatiestrijd van velen. Hadden vrouwen zich moeten neerleggen bij het feit dat ze niet mochten stemmen? Moesten homoseksuele mensen lijdzaam toezien hoe anderen hen als ‘geestesziek’ bestempelden en behandelden? Moeten zwarte mensen en transpersonen accepteren dat ze disproportioneel vaak slachtoffer van geweld zijn? Natuurlijk niet. Zonder rechtvaardigheid is ‘vrede’ een dode witte duif, die er hoogstens vredig bij lijkt te liggen. De moed der vrede omvat daarom het besef dat we naar vrede én gerechtigheid dienen te streven.
Het gesprek aangaan over wapenhandel en afschaffing van kernwapens. Je gedrag werkelijk verduurzamen en zo een bijdrage leveren aan een wereld met minder geweld. Onderdrukte mensen erkennen in hun gerechtvaardigde streven naar gelijkwaardigheid. Het vergt vaak moed. Een vreedzamere wereld is dat meer dan waard.
