Gastvrijheid volgens Hans Alma

In inheemse verhalen en tradities speelt gastvrijheid een belangrijke rol. Gastvrijheid kan eveneens beschouwd worden als een expressievorm van spiritualiteit. Gastvrijheid is het creëren van een gedeelde ruimte waarin zowel bewoner als gast tot hun recht komen. Van de gastheer of gastvrouw vraagt dat een openen van hun thuis voor wat de ander inbrengt, zonder dat 'thuis' tot een nietszeggende ruimte te maken waarin de ander naar believen zijn of haar eigen gang kan gaan. Van de gast vraagt het een zorgvuldige afstemming op de gewoonten van het huis, maar geen volledige aanpassing die van hem of haar een onopvallend meubelstuk maakt. Daarbij moet de kanttekening gemaakt worden dat ook het onopvallende meubelstuk een gewaardeerde plaats verdient.

Gastvrijheid geldt in de wereldbeelden van inheemse volken evenzeer ten aanzien van niet-menselijke anderen, die intelligentie, gevoeligheid en manieren om te communiceren kennen. Mensen kunnen met hen verwantzijn. Gastvrij omgaan met de niet-menselijke ander vraagt het zoeken naar een taal waarin verschillende bestaansvormen elkaar kunnen aanspreken vanuit openheid voor hoe wat ons omringt ook tot ons spreekt en door aanwezig te zijn de ruimte beïnvloedt. Met hun vorm, kleur, textuur hebben dingen een communicatieve kracht. Wanneer we bijvoorbeeld het gladde hout van een veel gebruikte stoel aanraken, worden we daar tegelijkertijd door aangeraakt: het is een wederkerige relatie waarin iets kan resoneren.

Gastvrijheid berust op een vorm van communiceren met behulp van al onze zintuigen om af te stemmen op de expressiviteit van de ander. Gastvrijheid is de kunst om van het eigen thuis een resonantieruimte te maken waar ieder zich gezien, gehoord en welkom kan voelen. In relaties gekenmerkt door respect, eerbied, terughoudendheid en wederkerigheid is plaats voor een partnerschap dat allen ten goede komt. Gastvrijheid brengt tot uitdrukking dat anderen er mogen zijn in hun expressieve aanwezigheid en heeft belangrijke spirituele potentie in zowel persoonlijk als maatschappelijk leven. Zij kan een drijvende kracht zijn in het komen tot duurzame vormen van pluralisme, die mensen helpt zich thuis te voelen in een snel veranderende wereld en daarbij ruimte te maken voor anderen in hun eigenheid en vreemdheid.

REFLECTIE

Gastvrijheid als expressievorm van spiritualiteit maakt duidelijk dat de spirituele oefenpraktijk ruimte laat voor onzekerheid. Gastvrijheid kan misbruikt worden, in communicatie kunnen zich misverstanden voordoen, relaties kunnen verbroken worden. Dergelijke contrasten ervaringen maken spiritualiteit niet onmogelijk, maar bevestigen eerder de noodzaak ervan. Vanzelfsprekende vormen van betekenisverlening worden doorbroken, wat reflectie nodig maakt. Een verbeeldingsvol proces van heroriëntatie kan op gang komen en bronnen van zin die meer adequaat zijn voor de ontstane situatie, kunnen (her)ontdekt worden. Wat ik eerder een moment van transcendentie noemde, kan zich hierbij voordoen: een intense ervaring die ons naar buiten richt en ons uit onze zelfbeslotenheid tilt. Dat kan heilzaam zijn bij verlies, tot herstel leiden van wat verbroken was, of verdieping brengen in een volgehouden relatie.

Bron: Het verlangen naar zin, Hans Alma. © 2020.

Uitgeverij Ten Have
Postbus 13288
3507 LG Utrecht
www.uitgeverijtenhave.nl

Omslag b'IJ Barbara
Binnenwerk Pre Press Media Groep
ISBN 978 90 259 0748 8
ISBN e-book 978 90 259 0749 5
NUR 730