De tijd die ons gegeven is

Het is (bijna) zomervakantie, bij uitstek een periode om even af te schakelen van het dagelijks gebeuren. Je even je niet meer bezighouden met deadlines of je moeten haasten om ergens op tijd te zijn. Ook als je niet meer werkt, kan het nodig zijn even afstand te nemen van dat wat je bezighoudt of waar je mee begaan bent. Het geeft een bevrijdend gevoel om je agenda niet leidend te laten zijn. Dan kan je meer genieten van het moment.

Jaren, maanden, dagen, uren

Tijd is een bijzonder fenomeen. Al van oudsher is de mensheid bezig met het meten en ordenen van tijd. Blijkbaar was er een behoefte om tijd te kunnen vastleggen. Er kwamen zonnewijzers en pas heel veel later mechanische klokken. De Grieken in de oudheid spraken over ‘chronos’: het verlopen van de tijd. Dit begrip verdeelt ons leven in bijvoorbeeld jaren, maanden, dagen en uren.  Het zorgt ervoor dat we op voorhand kunnen aangeven ergens wel of geen tijd voor te hebben of te kunnen maken.

Het juiste moment

De Grieken in de oudheid kenden nog een ander woord voor tijd: ‘kairos’. Daarmee bedoelden ze het juiste moment of de juiste gelegenheid om iets te doen. Het is de tijd van de ziel, de tijd die stil lijkt te staan, de tijd die we ervaren als we aandacht hebben en stil zijn. Je zou kairos kunnen omschrijven als kwalitatieve tijd en chronos als kwantitatieve tijd. In chronos zijn we doende en bezig, het is de tijd van het ‘hebben’, terwijl we in kairos gewoon mogen ‘zijn’. Het helpt, als de omstandigheden het toelaten, als we ons niet laten opjagen door de tijd, maar de tijd als bondgenoot zien. Soms kan je dan een moment ervaren waarbij je met iets ogenschijnlijk kleins van betekenis voor de ander kunt zijn. Zou je dat een goddelijk moment kunnen noemen? Hoe is dat voor jou?

Ed. Hoornik verwoordde het in een gedicht zo:

Hebben en zijn

Op school stonden ze op het bord geschreven.
Het werkwoord hebben en het werkwoord zijn;
hiermee was tijd, was eeuwigheid gegeven,
de ene werklijkheid, de andre schijn.

Hebben is niets. Is oorlog. Is niet leven.
Is van de wereld en haar goden zijn.
Zijn is, boven die dingen uitgeheven,
vervuld worden van goddelijke pijn.

Hebben is hard. Is lichaam. Is twee borsten.
Is naar de aarde hongeren en dorsten.
Is enkel zinnen, enkel botte plicht.

Zijn is de ziel, is luisteren, is wijken,
is kind worden en naar de sterren kijken,
en daarheen langzaam worden opgelicht.

Confrontatie met eindigheid

Eeuwigheid en vergankelijkheid. Momenten van aandacht, stilte en verbondenheid kunnen onder veel levensomstandigheden van waarde zijn. Soms voelt het leven als oneerlijk of onnodig hard. Bijvoorbeeld als je geconfronteerd wordt met de eindigheid. Als je als man of vrouw door moet zonder partner of als ouder een kind verliest. Verdriet en gemis kunnen een haast onbeschrijfelijke pijn veroorzaken. Wat is het ontroerend om te zien als het mensen lukt het gemis te integreren in hun leven. Dat gaat niet vanzelf en soms lukt het niet.

Piepklein stukje tijd

In het woord ‘eeuwig’ zit iets ongrijpbaars omdat we ons geen voorstelling kunnen maken van hoelang dat is. We mogen een piepklein stukje tijd op aarde innemen, hoe laten we dan onze stem doorklinken in de eeuwigheid? Wat zeggen we met en vaak ook zonder woorden?

Ons leven werkt door

Het is belangrijk bij tijd en wijle stil te staan en na te denken over de dingen die je doet. Niet alleen in tijden dat het leven hard of moeilijk is, maar ook in tijden van lichtheid en vreugde. Zoals de Grieken eeuwen geleden al woorden zochten voor de waarde van tijd, zo zijn ook wij nu bezig met zingeving. Ons leven doet ertoe en werkt door in toekomstige generaties. Dat vraagt van ons om nú de goede dingen te doen: voor onszelf, onze medemens, onze omgeving en de aarde die we te leen hebben van onze kinderen.

Martien Hoendermis

Districtsvoorganger Leiden

Paul Joor

Districtsvoorganger Schiedam